• Εισαγωγή • Συντελεστές • Περιαστικοί Μύθοι • 'Aρθρα • Συχνές Ερωτήσεις • Επικοινωνία
 
« « Επιστροφή στο Αλφαβητικό ευρετήριο

 

Πίστη

Η πίστη είναι μια μη-λογική πεποίθηση για την ορθότητα κάποιας πρότασης. Μια μη-λογική πεποίθηση είναι μια που είναι αντίθετη προς το σύνολο των αντικρουόμενων στοιχείων για την πεποίθηση αυτή. Μια πεποίθηση είναι αντίθετη προς το σύνολο των στοιχείων, εάν υπάρχουν συντριπτικά στοιχεία ενάντια στην πεποίθηση αυτή, π.χ. ότι η γη είναι επίπεδη, κοίλη ή ότι είναι το κέντρο του σύμπαντος. Μια πεποίθηση είναι επίσης αντίθετη προς το σύνολο των στοιχείων, εάν τα στοιχεία φαίνονται να είναι εξίσου υπέρ και κατά της πεποίθησης αυτής, και παρ' ολ' αυτά κάποιος υποστηρίζει τη μια απο τις δυο - ή άλλες εξίσου υποστηριζόμενες- θέσεις.

Μια κοινή παρερμηνεία σχετικά με την πίστη -- ή ίσως είναι μια σκόπιμη προσπάθεια στην παραπληροφόρηση και το σκοταδισμό -- γίνεται από διάφορους Χριστιανούς απολογητές που κάνουν ισχυρισμούς όπως ο παρακάτω:

Μια δήλωση όπως "δεν υπάρχει Θεός, και δεν μπορεί να υπάρξει Θεός. Όλα
εξελίχθηκαν από καθαρά φυσικές διαδικασίες" δεν μπορεί να υποστηριχθεί
με την επιστημονική μέθοδο και είναι μια δήλωση πίστης, όχι επιστήμης (Richard Spencer, ph.D., αναπληρωτής καθηγητής ηλεκτρολόγων μηχανικών και μηχανικών υπολογιστών στο UC Davis, και σύμβουλος της Χριστιανικής Ένωσης Φοιτητών
[Christian Student Union]. Δημοσίευση στο The Davis Enterprise , 22 του Ιαν. 1999).

Το λάθος ή η εξαπάτηση εδώ, είναι το να υπονοήσει κανείς ότι οτιδήποτε δεν είναι μια επιστημονική πρόταση, δηλαδή μια πρόταση που υποστηρίζεται από στοιχεία που παρατάσσονται με τον τρόπο που κάνουν οι επιστήμονες όταν υπερασπίζονται κάποιον ισχυρισμό, είναι θέμα πίστης. Το να χρησιμοποιεί κάποιος τον όρο "πίστη" με έναν τέτοιο ευρύ τρόπο, είναι το να τον γδύνει από την οποιαδήποτε θεολογική σημασία που μπορεί να έχει.

Μια τέτοια θεώρηση της πίστης μεταχειρίζεται την παραδοχή μη-εμπειρικών προτάσεων ως πράξεις πίστης. Κατά συνέπεια, η πίστη στον εξωτερικό κόσμο, η πίστη στο νόμο της αιτιότητας ή ακόμα και οι θεμελιώδεις αρχές της λογικής όπως ο νόμος της μη-αντίφασης ή αρχή του αποκλειόμενου τρίτου, θα ήταν πράξεις πίστης κατ' αυτήν την άποψη. Φαίνεται να υπάρχει κάτι βαθιά παραπλανητικό και απατηλό στο να βάζει κανείς στο ίδιο καλάθι ως πράξεις πίστης πράγματα όπως την πίστη στη Άμωμο σύλληψη και την πίστη στην ύπαρξη ενός εξωτερικού κόσμου ή στο νόμο της μη-αντίφαση. Μια τέτοια άποψη ευτελίζει τη θρησκευτική πίστη τοποθετώντας τη στην ίδια κατηγορία με τις διάφορες δεισιδαιμονίες, τις ιστορίες για νεράιδες, τις διάφορες αυταπάτες, αλλά και όλους τους μη-εμπειρικούς ισχυρισμούς.

μια λανθασμένη άποψη για την πίστη

Εάν εξετάσουμε τους ισχυρισμούς του Δρ Spencer's, αυτό πρέπει να γίνει εμφανές. Υποστηρίζει ότι η πρόταση "δεν υπάρχει Θεός, και δεν μπορεί να υπάρξει Θεός. Όλα εξελίχθηκαν από καθαρά φυσικές διαδικασίες" βασίζεται πάνω στην πίστη. Κατ' αρχήν, πρέπει να σημειώσουμε ότι εδώ υπάρχουν τρεις διαφορετικές προτάσεις. Ένα, "δεν υπάρχει Θεός". Δύο, "δεν μπορεί να υπάρξει Θεός". Και τρία, "Όλα εξελίχθηκαν από καθαρά φυσικές διαδικασίες". Ο Δρ Spencer υπονοεί ότι κάθε μια από αυτές τις προτάσεις είναι αντίστοιχες με δηλώσεις όπως "υπάρχει Θεός", "Ο Ιησούς Χριστός είναι ο Κύριος και ο Σωτήρας μας ", "Η μητέρα του Ιησού ήταν παρθένος","ένα κομμάτι ψωμιού μπορεί να έχει την ουσία του φυσικού σώματος και του αίματος του Ιησού Χριστού", "Ο Θεός είναι μια οντότητα που αποτελείται από τρία άτομα" κ.λπ..

Η πρόταση "δεν μπορεί να υπάρξει Θεός" προφανώς δεν είναι μια πρόταση εμπειρική, αλλά εννοιολογική. Οποιοσδήποτε που θα δήλωνε μια τέτοια πρόταση, θα το έκανε υποστηρίζοντας ότι μια συγκεκριμένη έννοια του Θεού περιέχει αντιφάσεις, και συνεπώς είναι χωρίς νόημα. Παραδείγματος χάριν, το να θεωρήσει κάποιος ότι "μερικά τετράγωνα είναι κυκλικά" φαίνεται να είναι μια λογική αντίφαση. Οι κύκλοι και τα τετράγωνα ορίζονται έτσι ώστε να υποδηλώνεται ότι οι κύκλοι δεν μπορούν να είναι τετράγωνα και τα τετράγωνα δεν μπορούν να είναι κύκλοι. Ο James Rachels έχει υποστηρίξει ότι η ύπαρξη του Θεού είναι αδύνατη, αλλά στην καλύτερη περίπτωση το επιχείρημά του δείχνει ότι οι έννοιες ενός παντοδύναμου Θεού και ενός Θεού που απαιτεί τη λατρεία από τα δημιουργήματά του, είναι αντιφατικές. Η έννοια της λατρείας, λέει ο Rachels, είναι ασυμβίβαστη με την παραδοσιακή Ιουδο-Χριστιανική έννοια του Θεού.

Ο Rachels προβάλλει ένα επιχείρημα. Κάποιοι το βρίσκουν πειστικό ενώ κάποιοι άλλοι όχι. Αλλά φαίνεται ότι η πεποίθησή του δεν είναι μια πράξη πίστης υπό την ίδια έννοια που είναι πράξη πίστης η παραδοχή της ενσάρκωσης, της Αγίας Τριάδας, της μετουσίωσης , ή της Αμώμου Συλλήψεως. Τα πρώτα τρία άρθρα της πίστης φαίνονται να είναι ισότιμα με την πίστη στα στρογγυλά τετράγωνα. Απαιτούν την πίστη σε λογικές αντιφάσεις. Άμωμες συλλήψεις ξέρουμε τώρα ότι μπορούν να γίνουν, αλλά η τεχνολογία για την εμφύτευση γονιμοποιημένων ωαρίων δεν υπήρχε πριν από δύο χιλιάδες χρόνια. Αλλά η πίστη στη Άμωμο Συλληψη περιλαμβάνει την πίστη στο ότι ο Θεός γονιμοποίησε θαυματουργικά τη Θεοτόκο με τον εαυτό του. Μια τέτοια πεποίθηση επίσης φαίνεται να προκαλεί τη λογική. Όλα τα επιχειρήματα σχετικά με αυτά τα άρθρα της πίστης, είναι αρκετά διαφορετικά από το επιχείρημα του Rachel. Για να υπερασπίσει κανείς αυτά τα άρθρα της πίστης, το καλύτερο στο οποίο μπορεί να ελπίζει είναι το να δείξει ότι δεν είναι αδύνατα. Εντούτοις, οι συνέπειες του να υποστηρίζει κανείς ότι οι λογικές αντιφάσεις μπορεί να είναι αληθινές, φαίνονται ανεπιθύμητες. Μια τέτοια υπεράσπιση απαιτεί την εγκατάλειψη των πολύ λογικών αρχών που απαιτούνται για την παράθεση οποιουδήποτε επιχείρηματος και επομένως είναι αυτό-αναιρούμενη. Το γεγονός ότι τα επιχειρήματα του Rachel και εκείνα που υπερασπίζουν τα άρθρα της θρησκευτικής πίστης, δεν είναι εμπειρικά ή επιλύσιμα με επιστημονικές μεθόδους, μόλις και μετά βίας τα κάνει εξίσου θέματα πίστης.

Η δήλωση "δεν υπάρχει Θεός" είναι αρκετά διαφορετική από τον ισχυρισμό ότι δεν μπορεί να υπάρξει Θεός. Το τελευταίο κάνει έναν ισχυρισμό σχετικά με τη δυνατότητα ενώ το πρώτο σχετικά με την πραγματικότητα. Αμφιβάλλω αν υπάρχουν πολλοί θεολόγοι ή Χριστιανοί απολογητές που θα υποστήριζαν ότι η πίστη τους ουσιαστικά είναι μια πίστη στη δυνατότητα ύπαρξης κάποιων πραγμάτων. Κάποιος μπορεί να πιστεύει ότι δεν υπάρχει Θεός επειδή δεν μπορεί να υπάρξει Θεός, αλλά κάποιος μπορεί επίσης να δυσπιστεί για το Θεό ενώ να παραδέχεται τη δυνατότητα ύπαρξης του Ιουδο-Χριστιανικού Θεού. Η δυσπιστία απέναντι στο Θεό είναι ανάλογη με τη δυσπιστία απέναντι στο Μεγαλοπόδαρο, στο τέρας του Λοχ Νες και στον Άγιο Βασίλη. Και όμως, ακόμα και εκείνοι που πιστεύουν στην ύπαρξη π.χ. του Μεγαλοπόδαρου ή του Τέρατος του Λοχ Νες, δεν φημίζονται για το να πιστεύουν καθαρά μέσω πίστης. Το να πείτε ότι έχετε πίστη στην ύπαρξη του Μεγαλοπόδαρου ή του Τέρατος του Λοχ Νες, είναι γελοίο. Οι οπαδοί τους μεγαλοπόδαρου νομίζουν ότι υπάρχουν καλά στοιχεία για την πεποίθησή τους. Οι δύσπιστοι υποστηρίζουν ότι τα στοιχεία δεν είναι καθόλου ισχυρά και δεν συναινούν στην πρόταση ότι ο Μεγαλοπόδαρος υπάρχει. Οι δύσπιστοι στο Μεγαλοπόδαρο δεν δυσπιστούν σαν μια πράξη πίστης, αλλά επειδή τα στοιχεία δεν είναι πειστικά. Από την άλλη, η πίστη στο Θεό μπορεί να είναι είτε μια πράξη πίστης είτε μια πεποίθηση βασισμένη στα συμπεράσματα από διάφορα στοιχεία και επιχειρήματα. Εάν η θεϊστική πεποίθηση είναι μια πράξη πίστης τότε αυτός που κατέχει αυτή την πεποίθηση είτε νομίζει ότι τα στοιχεία που εναντιώνονται στην πεποίθηση αυτή ξεπερνούν ή είναι ίσα με τα στοιχεία που υποστηρίζου την πεποίθηση, ή ασπάζεται την πεποίθηση αυτή ασχέτως στοιχείων. Διαφορετικά, η πεποίθηση δεν είναι μια πράξη πίστης, αλλά της θεώρησης ότι τα στοιχεία υπέρ της πεποίθησης αυτής είναι ισχυρότερα από τα στοιχεία ενάντια της.(σ.τ.μτφ.: αυτό που λέει ο κ. Carroll εδώ είναι το εξής: Αν κάποιος πιστεύει στο Θεό σαν μια πράξη πίστης, τότε ή αδιαφορεί παντελώς για τα στοιχεία υπέρ ή κατά της ύπαρξης του Θεού, ή πιστεύει ότι τα στοιχεία κατά της ύπαρξης του Θεού είναι πιο ισχυρά ή εξίσου ισχυρά με τα στοιχεία υπέρ της ύπαρξης του Θεού. Έτσι, ενώ η πλάστιγγα γέρνει προς τη μη-ύπαρξη, ή γέρνει εξίσου, ο θεϊστής παίρνει θέση ενάντια στη δεδομένα και πιστεύει στην ύπαρξη του Θεού σαν μια πράξη πίστης. Αν τα δεδομένα υπέρ του Θεού ήταν πιο ισχυρά, τότε η αποδοχή της ύπαρξης του Θεού δεν είναι θέμα πίστης αλλά λογικής, αφού αυτό φαίνεται να υποδεικνύουν τα δεδομένα.)

νατουραλισμός

Τέλος, η δήλωση "Όλα εξελίχθηκαν από καθαρά φυσικές διαδικασίες" δεν είναι απαραιτήτως μια πράξη πίστης. Αν οι μόνες εναλλακτικές λύσεις είναι ότι όλα εξελίχθηκαν ή από υπερφυσικές ή από φυσικές δυνάμεις, και κάποιος δεν είναι πεπεισμένος από τα επιχειρήματα και τα στοιχεία που παρουσιάζονται από εκείνους που πιστεύουν στις υπερφυσικές δυνάμεις, τότε λογικά η μόνη σωστή πεποίθηση είναι ότι όλα εξελίχθηκαν από φυσικές δυνάμεις. Μόνο εάν τα στοιχεία που υποστηρίζουν μια υπερφυσική ύπαρξη ήταν ανώτερα ή ίσα με τα στοιχεία και τα επιχειρήματα ενάντια σε μια τέτοια πεποίθηση, τότε μόνο η πεποίθηση ότι όλα εξελίχθηκαν από φυσικές δυνάμεις, θα ήταν θέμα πίστης.

Εκείνοι από μας που είμαστε άθεοι και πιστεύουμε ότι όλα εξελίχθηκαν από φυσικές δυνάμεις, σχεδόν σύσσωμοι υποστηρίζουμε ότι οι θεϊστές και οι υπερφυσικιστές έχουν πολύ ασθενή επιχειρήματα για την πεποίθησή τους, πιό ασθενή ακόμη και από την περίπτωση του Μεγαλοπόδαρου,του τέρατος του Λοχ Νες ή του Άγιου Βασίλη. Κατά συνέπεια, η δυσπιστία μας δεν είναι μια πράξη πίστης, και επομένως όχι μη-λογική όπως είναι η πίστη των θεϊστών και των Χριστιανών απολογητών. Παρ' ολ' αυτά εάν οι Χριστιανοί απολογητές επιμένουν να ισχυρίζονται ότι η δική τους έκδοση του Χριστιανισμού και η απόρριψη των απόψεών τους είναι εξίσου πράξεις πίστης, τότε θα επιμείνω ότι οι απολογητές έχουν μια μη-λογική πίστη, ενώ οι αντίπαλοί τους έχουν μια λογική πίστη. Αν και πιστεύω ότι θα ήταν λιγότερο ανέντιμο και λιγότερο παραπλανητικό το να παραδεχτούν ότι οι άθεοι και οι νατουραλιστές δεν βασίζουν τις πεποιθήσεις τους στην πίστη υπό οποιαδήποτε έννοια κοντά σε αυτήν της θρησκευτικής πίστης.

Σχετικές καταχωρίσεις:αθεϊσμός, θεοί και θεϊσμός


Περισσότερες Πληροφορίες

Thomas Aquinas, Summa contra Gentiles, translated, with an introduction and notes by Anton C. Pegis (University of Notre Dame press, 1997).

Rachels, James. "God and Human Attitudes," in Religious Studies 7 (1971). Reprinted in Philosophy and the Human Condition , 2nd. ed. (Englewood Cliffs, N.J.: Prentice-Hall, 1989), pp. 509-518.

 
Copyright © skepdic.gr
Κεντρική σελίδα Κεντρική σελίδα