|
Πόλωση Επιβεβαίωσης
"είναι ένα παράξενο και διαιωνιζόμενο λάθος της ανθρώπινης νόησης, να συγκινείται και να ενθουσιάζεται από τα θετικά παρά τ'αρνητικά" --Francis
Bacon
Η Πόλωση Επιβεβαίωσης αναφέρεται σε ένα τύπο επιλεκτικής κρίσης όπου κάποιος έχει την τάση να παρατηρεί και να ψάχνει για εκείνα τα οποία φαίνονται να επιβεβαιώνουν τις απόψεις του, ενώ να αγνοεί, να μην ψάχνει, ή να υποτιμά την αξία εκείνων που αντιτίθενται στις αντιλήψεις του.Για παράδειγμα, αν κάποιος πιστεύει ότι κατά τη διάρκεια των πανσελήνων υπάρχει άυξηση των ατυχημάτων, τότε θα δίνει μεγαλύτερη προσοχή στα ατυχήματα που συμβαίνουν κατά την διάρκεια μιας πανσελήνου ενώ δεν θα δίνει και ιδιαίτερη σημασία στα ατυχήματα που συμβαίνουν όταν δεν υπάρχει πανσέληνος.Αν λοιπόν κάποιος έχει αυτή την τάση για αρκετό χρονικό διάστημα, τότε μετά απο κάποιο καιρό η άποψη ότι υπάρχει συσχέτιση μεταξύ ατυχημάτων και πανσέληνου θα έχει ισχυροποιηθεί.
Η τάση του να δίνουμε περισσότερη
σημασία και βάρος σε δεδομενα που υποστηρίζουν
τις απόψεις μας απ'ότι σε αντίθετα δεδομένα, είναι ιδιαίτερα επιβλαβής
όταν οι απόψεις
αυτές είναι κάτι περισσότερο από προλήψεις.Αν οι απόψεις μας βασίζονται
πάνω σε
αδιαμφισβήτητα δεδομένα και πειραματικά αποτελέσματα, η τάση του να δίνουμε
περισσότερη προσοχή και βαρύνουσα σημασία σε πράγματα που επιβεβαιώνουν
τις
πεποιθήσεις μας, κατά κανόνα δεν μας παρασύρει.Από την άλλη, αν εθελοτυφλούμε
απέναντι σε δεδομένα που πραγματικά απορριπτουν μια αγαπημένη μας άποψη,
έχουμε
περάσει την γραμμή που χωρίζει την λογική από την στενοκεφαλιά.
Πολυάριθμες μελέτες έχουν δείξει
ότι γενικά οι άνθρωποι δίνουν υπέρμετρη αξία σε
επιβεβαιωτικές πληροφορίες, δηλαδή σε δεδομένα που είναι θετικά προς, ή υποστηρίζουν
μια θέση (Gilovich, κεφ.13). Ο Τόμας Γκίλοβιτς (Thomas Gilovich) υποθέτει
ότι
"πιθανότατα ο λόγος της υπερβολικής επιρροής επιβεβαιωτικών
πληροφοριών, είναι το
ότι είναι πιο εύκολο να τις χειριστούμε νοητικά".Είναι πιο εύκολο να
δούμε το πως μια
πληροφορία υποστηρίζει μια θέση μας, παρά το πως την αντικρούει. Θεωρήστε
για
παράδειγμα, ένα τυπικό πείραμα υπεραισθητηριακής
αντίληψης ή ένα φαινομενικά
ενορατικό όνειρο: οι επιτυχίες είναι συχνές διφορούμενες και τα δεδομένα
μπορούν
εύκολα να χειραγωγηθούν ώστε το πείραμα να μετρήσει ως επιτυχές. Οι αρνητικές
εκβάσεις ομως, χρειάζονται μια πνευματική προσπάθεια για να τις δεις ως
όντως
αρνητικές ή για να τις θεωρήσεις σημαντικές. Η τάση του να δίνουμε περισσότερη
σημασία
στα υποστηρικτικά παρά στα αντικρούοντα δεδομένα,
έχει δειχθεί ότι επηρεάζει και
τη μνήμη.Όταν ανακαλούμε δεδομένα από τη μνήμη μας για μια μας θέση
ή άποψη,
είναι πιο πιθανό να ανακαλέσουμε δεδομένα που υποστηρίζουν τη θέση αυτή(Gilovich).
Οι ερευνητές βρίσκονται
μερικές φορές ένοχοι πόλωσης επιβεβαίωσης, με τον να
κατασκευάζουν πειράματα ή να επεξεργάζονται τα δεδομένα ώστε να υποστηρίζουν
τις υποθέσεις τους.Για παράδειγμα, οι παραψυχολόγοι
είναι διαβόητοι για την χρήση
προαιρετικής αρχής και προαιρετικού
τέλους στην έρευνα τους για υπεραισθητηριακή
αντίληψη. Πολλοί κοινωνιολόγοι είναι επίσης ένοχοι πόλωσης επιβεβαίωσης,
ειδικά
αυτοί που ψάχνουν να βρούν συσχετίσεις μεταξύ αμφίσημων μεταβλητών όπως
η σειρά γέννησης και η "ριζοσπαστικότητα ιδεών" για τυχαία επιλεγμένες
χρονικές
περιόδους. Αν ορίσετε την αρχή και το τέλος της συλλογής δεδομένων, όσον
αφορά την
ιδέα της εξέλιξης, με τον τρόπο που έκανε ο Φρανκ Σούλογεϊ (Frank Sulloway)
στο
Born to Rebel, θα βρείτε συσχετισμούς σχετικά με τη σειρά
γέννησης και την τάση να
αποδέχεστε ή οχι την θεωρία της εξέλιξης. Αν όμως αρχίσετε από τον Αναξίμανδρο
και
σταματήσετε στον Αγ.Αυγουστίνο, θα πάρετε εντελώς διαφορετικά αποτελέσματα
μιας
και η ιδέα της εξέλιξης είχε απορριφθεί παγκόσμια εκείνη την εποχή. Ή αν
θεωρήσετε
σαν ριζοσπαστική ιδέα κάτι παρόμοιο με αυτό του Φίλιπ Χένρυ Γκοσέ (Philip
Henry
Gosse) στο Creation (Omphalos): an attempt to
untie the geological knot (1857), δεν
θα βρείτε καμία υποστήριξη για την υπόθεση σας. Ο Gosse ήταν πιο ριζοσπάστης
από
τον Δαρβίνο στο να εξηγήσει τα γεωλογικά δεδομένα με την Γέννεση, αλλά
ο Gosse έχει
ξεχαστεί μιας και η ιδέα ότι ο Θεός έχει δημιουργήσει τα πάντα, ακόμα
και τα
απολιθώματα, είχε παγκόσμια απορριθεί σε κάποια στιγμή. Ο Gosse προσπάθησε
να
"συμφιλιώσει" τα επιστημονικά δεδομένα, που υποδείκνυαν μια
πολύ παλιά Γη, με αυτό
που είχε γίνει η ορθόδοξη άποψη ότι ο Θεός δημιούργησε τα πάντα γύρω στο
4004π.Χ.,
όπως είχε υπολογιστεί από τον Αρχιεπίσκοπο
Ούσερ(Ussher). Τόσο οι πρωτότοκοι όσο
και οι δευτερότοκοι δεν είχαν μάλλον ενθουσιαστεί και τόσο με αυτή την
ιδέα.
Οι πειραματιστές μπορούν να αποφύγουν
ή να μειώσουν την πόλωση επιβεβαίωσης,
με το να συνεργάζονται με συναδέλφους τους που έχουν αντίθετες από
αυτούς απόψεις. Τα άτομα πρέπει συνεχώς να υπενθυμίζουν στον εαυτό τους
αυτή την
τάση που έχουμε όλοι, και να ψάχνουν ενεργά για δεδομένα που αντικρούουν
τις
υποθέσεις τους. Μιας και κάτι τέτοιο είναι αφύσικο, φαίνεται μάλλον ότι
ο καθημερινός
άνθρωπος είναι καταδικασμένος στην μεροληψία.
Σχετικές καταχωρίσεις: ad
hoc υπόθεση, ψυχρό διάβασμα, ενίσχυση απο
την κοινότητα, post hoc πλάνη, ελεγχόμενη
μελέτη, η
λεπίδα του Όκκαμ, φαινόμενο
placebo,
επιλεκτική
κρίση, ευσεβείς
πόθοι,αυταπάτη,
υποκειμενική
επιβεβαίωση και ανεκδοτολογικά πειστήρια
Περισσότερες Πληροφορίες
Evans,
B. Bias in Human Reasoning: Causes and
Consequences (Psychology Press, 1990). review
Gilovich,
Thomas. How We Know What Isn't' So: The
Fallibility of Human Reason in Everyday Life (New York: The
Free Press, 1993).
Gould,
Stephen Jay. The Flamingo's Smile (New York:
W.W. Norton & Company, 1987). (περιέχει ένα δοκίμιο για το Omphalos)
|
