|
Ηλεκτρομαγνητικό πεδίο
Όλοι οι γνωστοί καρκινογόνοι παράγοντες – περιλαμβανομένης της ακτινοβολίας, ορισμένων χημικών ενώσεων και κάποιων ιών- δρουν διασπώντας χημικούς δεσμούς και παράγοντας μεταλλαγμένους κλώνους DNA . Τα πρωτόνια διαθέτουν αρκετή ενέργεια για να διασπούν χημικούς δεσμούς μόνο όταν η ενέργεια αυτή φτάσει την υπεριώδη περιοχή του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος, πέραν του ορατού φωτός, πέραν του υπέρυθρου και πέραν των μικροκυμάτων. Τα φωτόνια στα μικροκύματα θερμαίνουν τους ιστούς αλλά δεν πλησιάζουν την απαιτούμενη ενέργεια για τη διάσπαση χημικών δεσμών, όσο έντονη κι αν είναι η ακτινοβολία. – Δρ. Robert L . Park της Αμερικάνικης Ένωσης Φυσικών ( New York Times , 1 Οκτ. 2002)
Το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο είναι μια περιοχή μέσα στην οποία ασκείται μια δύναμη παραγόμενη από ηλεκτρικό ρεύμα.
Πολλοί άνθρωποι φοβούνται ότι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία προκαλούν καρκίνο, ωστόσο, δεν έχει επιβεβαιωθεί κάποια αιτιώδης σχέση μεταξύ των πεδίων αυτών και του καρκίνου. Το Εθνικό Συμβούλιο Έρευνας των ΗΠΑ (National Research Council - NRC) αφιέρωσε πάνω από 3 χρόνια στην επισκόπηση περισσότερων των 500 επιστημονικών μελετών που έγιναν μέσα σε 20 χρόνια, και δεν βρήκαν «καμία οριστική και συνεπή απόδειξη» ότι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία κάνουν κακό στον άνθρωπο. Ο πρόεδρος του NRC και νευροβιολόγος Δρ. Charles F. Stevens είπε ότι «Η έρευνα δεν έχει δείξει με κανέναν πειστικό τρόπο ότι τα συνήθη οικιακά ηλεκτρομαγνητικά πεδία μπορούν να προκαλέσουν προβλήματα υγείας, και οι εκτεταμένοι εργαστηριακοί έλεγχοι δεν έδειξαν ότι τα ηλεκτρομαγνητικά πεδία μπορούν να βλάψουν το κύτταρο με τρόπο επικίνδυνο για την ανθρώπινη υγεία.»
*
Το 1997, το New England Journal of Medicine δημοσίευσε τα αποτελέσματα της μεγαλύτερης και πιο λεπτομερούς μελέτης που έγινε ποτέ γύρω από τη σχέση ηλεκτρομαγνητικών πεδίων και καρκίνου. Η Δρ. Martha S. Linet, διευθύνουσα της μελέτης, είπε: «Δεν βρήκαμε κανένα στοιχείο ότι τα οικιακά επίπεδα μαγνητικής ακτινοβολίας αύξησαν τον κίνδυνο παιδικής λευχαιμίας». Η μελέτη διήρκεσε 8 χρόνια και περιελάμβανε μέτρηση της έκθεσης σε μαγνητικά πεδία παραγόμενα από κοντινά δίκτυα ηλεκτρισμού. Έγινε σύγκριση μιας ομάδας 638 παιδιών κάτω των 15 ετών με οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία με μια ομάδα 620 υγιών παιδιών. «Οι ερευνητές μέτρησαν τα μαγνητικά πεδία σε όλα τα σπίτια όπου είχαν ζήσει τα παιδιά τα προηγούμενα 5 χρόνια πριν τη διάγνωση καρκίνου, καθώς και σε όλα τα σπίτια όπου ζούσαν οι μητέρες τους κατά την εγκυμοσύνη». Η μελέτη υπέστη κριτική διότι είναι αδύνατο να γνωρίζει κανείς με ακρίβεια τα επίπεδα ακτινοβολίας τη στιγμή έκθεσης των μητέρων ή των παιδιών. Όλες οι μετρήσεις πρέπει να γίνονται μετά την έκθεση με την παραδοχή ότι τα επίπεδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας δεν ήταν σημαντικά διαφορετικά κατά τη διάρκεια της έκθεσης. Ωστόσο, είναι λίγες οι πιθανότητες οποιοσδήποτε- εκτός των πνευματικών απογόνων του Ναζί γιατρού Joseph Mengele - να κάνει ποτέ μια μελέτη σε ανθρώπους που θα ελέγχει συστηματικά την έκθεσή τους σε ηλεκτρομαγνητικά πεδία από τη στιγμή της σύλληψης μέχρι την πρώιμη παιδική ηλικία.
Η δημοσίευση στο Journal of the American Medical Association (Περιοδικό του Αμερικανικού Ιατρικού Συνδέσμου) μιας μελέτης 891 ενηλίκων, οι οποίοι χρησιμοποιούσαν το κινητό τους από το 1994 έως το 1998, έδειξε ότι δεν υπήρχε αυξημένος κίνδυνος καρκίνου του εγκεφάλου εξαιτίας της χρήση κινητού ( Muscat 2000). Ωστόσο πολλοί πιστεύουν ότι το να ζεις κοντά σε δίκτυα ηλεκτρισμού ή το να χρησιμοποιείς κινητό τηλέφωνο προκαλεί καρκίνο. Γιατί; Υπεύθυνοι γι' αυτό μπορούν να θεωρηθούν κάποιοι δικηγόροι, τα μέσα μαζικής ενημέρωσης και ένα επιστημονικά αδαές κοινό.
Ο Robert Pool υποστηρίζει ότι η κοινή γνώμη ξεσηκώθηκε εναντίον των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων από μη-επιστημονικές πηγές όπως το περιοδικό Τhe New Yorker ( Pool 1990). Ο φόβος πρόκλησης καρκίνου του εγκεφάλου από τη χρήση κινητών προκλήθηκε επίσης από την εκπομπή 20/20 του ABC (Οκτώβριος 1999) εστιασμένη στους ισχυρισμούς του Δρ. George Carlo , ο οποίος τα τελευταία 6 χρόνια διενεργούσε το ερευνητικό πρόγραμμα της βιομηχανίας κινητής τηλεφωνίας γύρω από τις επιδράσεις της ακτινοβολίας των κινητών. Ο Gordon Bass βασίστηκε σε μεγάλο βαθμό στα λεγόμενα του Carlo για να γράψει το προειδοποιητικό του άρθρο στο PC Computing « Is Your Cell Phone Killing You ? (Μήπως σας σκοτώνει το κινητό σας τηλέφωνο;)» (30 Νοεμβρίου 1999). Ο Carlo αντικρούει τα συμπεράσματα των περισσότερων ερευνητών και υποστηρίζει ότι «έχουμε πλέον ορισμένες άμεσες ενδείξεις πιθανής βλαβερής επίδρασης από τα κινητά τηλέφωνα». Η θεωρία του Carlo έρχεται σε αντίθεση με τα εξής :
Τα επιδημιολογικά στοιχεία συσχέτισης της ακτινοβολίας ραδιοσυχνοτήτων (RF) και του καρκίνου βρέθηκαν ότι είναι ανίσχυρα και ασυνεπή, οι εργαστηριακές μελέτες δεν υποδεικνύουν σε γενικές γραμμές γενοτοξική ή επιγενετική δράση για τα κινητά τηλέφωνα, και η συσχέτιση RF-ακτινοβολίας των κινητών και καρκίνου βρέθηκε μη πειστική. Συμπερασματικά, οι υπάρχουσες ενδείξεις αιτιώδους σχέσης μεταξύ της RF -ακτινοβολίας των κινητών και του καρκίνου κρίθηκαν ανίσχυρες έως ανύπαρκτες (Moulder κ.α., 1999).
Σε μια συνέντευξη τύπου στις 20 Οκτωβρίου 1999, το FCC απάντησε στο “20/20” και υποστήριξε ότι «οι τιμές έκθεσης που δόθηκαν από το ABC ήταν εντός των ορίων ασφαλείας και επομένως δεν υπάρχει καμία ένδειξη άμεσης απειλής της ανθρώπινης υγείας από αυτά τα τηλέφωνα». Επιπλέον, η ιστορία του “20/20” υποστήριξε ότι οι κεραίες των κινητών εκπέμπουν ακτινοβολία προς τον εγκέφαλο, γεγονός παραπλανητικό. Αντίστοιχα θα μπορούσε να πει κανείς ότι και οι τηλεοράσεις και τα ραδιόφωνα εκπέμπουν ακτινοβολία προς τον εγκέφαλο εάν βάλετε το κεφάλι σας αρκετά κοντά στη συσκευή.
Τα κινητά τηλέφωνα λειτουργούν στη μπάντα ραδιοσυχνοτήτων (RF) του ηλεκτρομαγνητικού φάσματος. Αυτή είναι μη-ιονίζουσα ακτινοβολία. Άλλα παραδείγματα μη-ιονίζουσας ακτινοβολίας είναι τα ραδιοκύματα ΑΜ και FM , τα μικροκύματα και τα υπέρυθρα κύματα από τις θερμαντικές λάμπες. Σε αντίθεση με τις ακτίνες Χ και Υ (που αποτελούν παραδείγματα ιονίζουσας ακτινοβολίας), τα ραδιοκύματα έχουν πολύ μικρότερη ενέργεια από αυτή που απαιτείται για τη διάσπαση των δεσμών που συγκρατούν τα μόρια (όπως το DNA ) των κυττάρων μεταξύ τους. Αντίστοιχα, εφόσον τα ραδιοκύματα περικλείουν σχετικά μικρά ποσά ενέργειας, δεν διεισδύουν στους ιστούς. Σε πολύ υψηλά επίπεδα έκθεσης, τα ραδιοκύματα μπορούν να θερμάνουν τους ιστούς, όπως κάνει μια θερμαντική λάμπα. Το μήκος κύματος της ακτινοβολίας των κινητών τηλεφώνων είναι περίπου 30 εκατοστά και η συχνότητα περίπου 800-900 MHz , παρόλο που τα νεότερα μοντέλα ίσως χρησιμοποιούν υψηλότερες συχνότητες έως 2200 MHz.
*
Παρόμοιες αντιδράσεις είχαν προκληθεί εξαιτίας τηλεπαρουσιαστών όπως ο Larry King που παρουσίασε έναν χήρο ο οποίος υποστηρίζει ότι ο μοιραίος καρκίνος του εγκεφάλου της συζύγου του προκλήθηκε από το κινητό της τηλέφωνο. Έγινε μήνυση φυσικά. Οι αποδείξεις; Ο καρκίνος ήταν εντοπισμένος κοντά στο σημείο που έβαζε το κινητό της ενώ μιλούσε. Τα μεγαλύτερα τηλεοπτικά δίκτυα μετέδωσαν την ιστορία περί της μηνύσεως, του καρκίνου και του κινητού. Πήραν συνεντεύξεις από επιστήμονες ώστε να δώσουν μεγαλύτερο «βάθος» και εγκυρότητα στην ιστορία. Ωστόσο, κανένας επιστήμονας δεν έχει βρει ακόμη μια αιτιώδη σχέση μεταξύ του ηλεκτρομαγνητικού πεδίου και του καρκίνου, πόσο μάλλον μεταξύ των κινητών τηλεφώνων και των όγκων του εγκεφάλου. Έτσι λοιπόν πήραν συνέντευξη από έναν επιστήμονα που έχει εκθέσει υπάρχοντες όγκους σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Ανέφερε ότι η έρευνά του έδειξε πως οι όγκοι μεγαλώνουν ταχύτερα όταν εκτεθούν σε ηλεκτρομαγνητικό πεδίο. Οι πωλήσεις των κινητών τηλεφώνων έπεσαν και το εμπόρευμα στις εταιρίες κατασκευής κινητών μειώθηκε. Το γεγονός ότι οι εκτεθειμένοι σε ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία όγκοι μεγαλώνουν ταχύτερα από τους μη εκτεθειμένους, δεν σημαίνει ότι το ηλεκτρομαγνητικό πεδίο προκαλεί όγκους, καρκινικούς ή μη.
Είναι πιθανόν τα κινητά τηλέφωνα να προκαλούν όγκους στον εγκέφαλο, αλλά η πιθανότητα είναι μικρή. Τα τηλέφωνα εκπέμπουν πολύ χαμηλά επίπεδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας και η έκθεση σε αυτά είναι διακοπτόμενη. Είναι πιθανόν κάποιος που έχει όγκο στον εγκέφαλο και χρησιμοποιεί κινητό, να διατρέχει σημαντικό κίνδυνο ο όγκος να μεγαλώσει γρηγορότερα απ' ότι σε άλλη περίπτωση. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν υπάρχει κανένα στοιχείο που να στηρίζει την άποψη ότι υπάρχει λογική πιθανότητα για οποιοδήποτε από τα δύο.
Οι συνήγοροι εκείνων που αποδίδουν τον καρκίνο τους στα δίκτυα ηλεκτρισμού επικαλούνται μια Ελβετική μελέτη που βρήκε ότι τα επίπεδα λευχαιμίας ήταν 400% υψηλότερα σε παιδιά που ζουν κοντά σε γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης. Μια άλλη μελέτη, που έγινε από το Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνια, βρήκε αυξημένα επίπεδα λευχαιμίας σε παιδιά που ζουν κοντά σε γραμμές μεταφοράς υψηλής τάσης. Σύμφωνα με τον Robert Pool ,
Η μελέτη εξέτασε 232 ασθενείς κάτω των 10 ετών με λευχαιμία και μια ομάδα ελέγχου, όπου τα παιδιά χωρίστηκαν ανάλογα με την ηλικία, το φύλο και τη φυλή. Το ποσοστό έκθεσης κάθε παιδιού στο ηλεκτρομαγνητικό πεδίο καθορίστηκε με διάφορους τρόπους. Καμία συσχέτιση δεν βρέθηκε μεταξύ των περιστατικών λευχαιμίας και της έκθεσης στο ηλεκτρικό πεδίο, όταν αυτή καθορίστηκε μέσω σημειακών μετρήσεων. Παρατηρήθηκε μια ασήμαντη συσχέτιση μεταξύ των περιστατικών λευχαιμίας και των επιπέδων έκθεσης στα μαγνητικά πεδία, όταν αυτή καθορίστηκε μέσω μιας συνεχούς 24ωρης μέτρησης. Σημαντική συσχέτιση παρατηρήθηκε μεταξύ της έκθεσης σε ΗΜΠ και αυξημένου κινδύνου λευχαιμίας, όταν η έκθεση εκτιμήθηκε μέσω ενός σχήματος κωδικοποίησης της επικινδυνότητας των γραμμών (το λεγόμενο και wire-coding). Εκείνοι με τα υψηλότερα επίπεδα έκθεσης εμφάνισαν 2,5 φορές μεγαλύτερο κίνδυνο ανάπτυξης λευχαιμίας. Δεν είναι κατανοητή η εξάρτηση αυτών των διαφορών της συσχέτισης από τον τρόπο μέτρησης των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων. Είναι πιθανόν κάποιοι τύποι έκθεσης στο ΗΜΠ να οδηγούν σε αυξημένο κίνδυνο λευχαιμίας. Από την άλλη, οι μετρήσεις μέσω του wire-coding μπορεί να είναι πιο ευαίσθητες. Απαιτείται περαιτέρω μελέτη για να εξακριβωθεί ποιοι παράγοντες μετρώνται μέσω του wire-coding και όχι μέσω των άλλων μεθόδων. Μέχρι αυτό να εξακριβωθεί, δεν είναι ξεκάθαρο εάν η έκθεση σε υψηλά επίπεδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σχετίζεται με αυξημένο κίνδυνο ανάπτυξης λευχαιμίας. (Pool 1991)
O Pool επίσης αναφέρει ότι «υπάρχουν πολυάριθμες επιστημονικές αναφορές αυξημένων επιπέδων λευχαιμίας σε ανθρώπους που εκτέθηκαν σε υψηλά επίπεδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας στη δουλειά τους, όπως ηλεκτρολόγοι και εργάτες σε χυτήρια αλουμινίου». Ενώ η επιστημονική κοινότητα εξετάζει ακόμα την αιτιώδη σχέση, εάν υπάρχει, μεταξύ του να ζεις κοντά σε γραμμές μεταφοράς και της ανάπτυξης καρκίνου, οι μηνύσεις αρχίζουν να καταφτάνουν. Πάνω από 201 διεκδικήσεις σε δημόσια έργα έγιναν το 1992 με θέμα την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Τουλάχιστον 3 εφέσεις έχουν κατατεθεί σε ομοσπονδιακά δικαστήρια με τον ισχυρισμό ότι η έκθεση σε δημόσια δίκτυα ηλεκτρισμού προκάλεσε καρκίνο (Pool 1991). Οι εταιρίες δημοσίων έργων το βάζουν στα πόδια τρομαγμένες. Ρίχνουν δισεκατομμύρια δολάρια στην προσπάθεια να εμποδίσουν την έκθεση στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία από τις γραμμές μεταφοράς τους. Ο Δρ. Robert Adair , φυσικός στο Πανεπιστήμιο του Yale , ονομάζει το φαινόμενο «ηλεκτροφοβία» και λέει ότι θα χρειάζονταν 150 φορές υψηλότερα επίπεδα ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας σε σχέση με εκείνα που μέτρησαν οι Ελβετοί ερευνητές, προκειμένου να υπάρξει κίνδυνος.
Οι υποθέσεις μπορεί να φτάσουν στα δικαστήρια πολύ πριν τα επιστημονικά στοιχεία να είναι οριστικά. Και τα κριτήρια που ισχύουν σε ένα δικαστήριο ώστε να αποτελέσει κάτι απόδειξη είναι φοβερά χαμηλότερα από εκείνα που ισχύουν για την επιστήμη. «Το μόνο που θα χρειαστεί είναι μία ή δύο επιτυχίες και οι καρχαρίες θα αρχίσουν να περιτριγυρίζουν» λέει ο Tom Ward , ένας δικηγόρος από τη Βαλτιμόρη που μηνύει την εταιρία Northeast Utilities Co. και το παράρτημά της του ηλεκτρικού δικτύου του Connecticut (Connecticut Light & Power Co.) για μια υποτιθέμενη περίπτωση καρκίνου λόγω ηλεκτρομαγνητικής ακτινοβολίας. Παρατηρείται τώρα τελευταία μια μεγάλη ώθηση υπογείωσης όλων των γραμμών ηλεκτρισμού. Φύλαγε τα ρούχα σου να έχεις τα μισά; Το κόστος υπογείωσης των γραμμών είναι 20πλάσιο. Και μετά τι; Δικηγόροι να ισχυρίζονται ότι ο καρκίνος των πελατών τους προκλήθηκε από νερό εκτεθειμένο στην ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία; Ήταν ήδη δύσκολο να προσπαθήσεις να πουλήσεις ένα σπίτι με γραμμές μεταφοράς κοντά, όταν οι άνθρωποι νοιάζονταν για την ασχήμια αυτής της θέας. Προσπάθησε όμως να πουλήσεις το ίδιο σπίτι όταν οι άνθρωποι φοβούνται μήπως πάθουν καρκίνο από τις άσχημες γραμμές! Εν πάση περιπτώσει, θα πρέπει να θάψουμε τα ηλεκτρικά μας καλώδια πιο βαθιά και από το ύψος των ηλεκτρικών ζυγών, εάν θέλουμε να υπάρξει σημαντική διαφορά στην προστασία μας από τα μαγνητικά πεδία των γραμμών μεταφοράς.
Κατά πάσα πιθανότητα, ο μέσος άνθρωπος δεν έχει να φοβηθεί τίποτα από τις γραμμές μεταφοράς. Οι περισσότεροι από μας δεν τις πλησιάζουμε αρκετά ώστε να επηρεαστούμε αρνητικά από την ακτινοβολία τους. Η έκθεσή μας σε αυτές, ακόμα κι αν είναι κοντά μας, δεν είναι άμεση και συνεχής. Πιθανότατα διατρέχουμε μεγαλύτερο κίνδυνο ηλεκτρομαγνητικής μόλυνσης από τα καλώδια του σπιτιού μας και τις ηλεκτρικές συσκευές που χρησιμοποιούμε, παρά από τα καλώδια που βρίσκονται πάνω από το κεφάλι μας. Κανείς δεν μπορεί να αποφύγει την ηλεκτρομαγνητική ακτινοβολία. Είναι παντού. Βρισκόμαστε σε συνεχή έκθεση σε αυτή από το φως, το ραδιόφωνο και την τηλεόραση, τους ασυρμάτους κλπ. Εξάλλου «ενώ τα ηλεκτρικά πεδία μπλοκάρονται εύκολα, τα μαγνητικά περνούν ανεμπόδιστα μέσα από τις περισσότερες ουσίες» (Pool 1990). Είναι μάλιστα περίεργο το γεγονός ότι ενώ ο φόβος των ηλεκτρομαγνητικών πεδίων έχει ανοδικές τάσεις, το ίδιο ανοδική είναι και η χρήση της θεραπείας με μαγνήτες.
Περισσότερες Πληροφορίες
Edwards, Diane D. "Cells Haywire in Electromagnetic Field?," Science News , v. 133, n. 14 (April 2, 1988).
Livingston, James D. Driving Force: The Natural Magic of Magnets (Harvard University Press, 1997).
Moulder. J. E. et al. "Cell Phones and Cancer: What Is the Evidence for a Connection?" Radiation Research, Volume 151, Number 5, May 1999.
Muscat, Joshua E. et al. "Handheld Cellular Telephone Use and Risk of Brain Cancer," JAMA / volume:284 (page: 3001) December 20, 2000.
Park, Robert L. Voodoo Science: The Road from Foolishness to Fraud (Oxford University Press, 2001).
Pool, Robert. "EMF-Cancer Link Still Murky," Nature , v. 349, n. 6310 (Feb 14, 1991).
Pool, Robert. "Is there an EMF-cancer connection?," Science , v. 249, n. 4973 (Sept 7, 1990), pp. 1096-1099.
Richards, Bill. "Elusive Threat: Electric Utilities Brace for Cancer Lawsuits Through Risk is Unclear/ Companies Spend on Cutting Electromagnetic Fields as Lawyers Smell Blood," The Wall Street Journal , February 5, 1993, p. 1.
Sagan, Leonard A. "EMF Danger: Fact or Fiction?," Safety & Health , v. 145, n. 1 (Jan, 1992), pp. 46-49.
|
